PETROL FİYATLARININ DOĞAL GAZ FİYATLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ VE
TÜRKİYE İÇİN ÖNERİLER
(Uzmanlık Tezi)

Yazar :
Okan YARDIMCI

Yayım Yeri : Yardımcı, O., Petrol Fiyatlarının Doğal Gaz Fiyatları Üzerindeki Etkisi ve Türkiye İçin Öneriler, EPDK Uzmanlık Tezi, Şubat 2010.

 

ÖZET

Türkiye’nin en büyük iki ithalat kalemi petrol ve doğal gazdır. Bu sebeple petrol ve doğal gaz fiyatları ülkemiz ekonomisi için büyük önem arz etmektedir. Petrol fiyatlarının doğal gaz fiyatlarına etkisinin analiz edildiği bu çalışmada, Türkiye için öneriler de yer almaktadır. Son yıllarda dünya doğal gaz ticaretinde yaşanan gelişmeler ile birlikte, uzun dönemli anlaşmaların yerini kısa dönemli anlaşmalara, vadeli piyasaların yerini anlık piyasalara, fiziki ticaretin ise yerini finansal ticarete bıraktığı görülmektedir. Bu sürece paralel olarak, gelişmekte olan doğal gaz depolama piyasası ve sıvılaştırılmış doğal gaz piyasası ile dünya enerji piyasasında yaşanan stratejik ve teknolojik bir takım gelişmeler, petrol fiyatları ile doğal gaz fiyatları arasındaki ilişkinin değişmesine sebep olmuştur. Dünyanın gözünü konvansiyonel olmayan doğal gaz kaynaklarına diktiği, doğal gaz tüketiminin petrol tüketimine hızla yaklaşmakta olduğu bu yıllarda, petrol fiyatlarının doğal gaz fiyatlarına etkisinin azalması olağan karşılanmalıdır. Bu çalışmada Mayıs 1996 - Ocak 2010 döneminde anlık piyasada oluşan Henry Hub doğal gaz fiyatları ile West Texas Intermediate petrol fiyatları arasındaki ilişki basit grafiksel yöntemler ve ekonometrik testler ile analiz edilmiştir. Tüm dönem değerlendirildiğinde, petrol ve doğal gaz zaman serilerinin eşbütünleşik olduğu görülmektedir. 2003 yılından sonraki dönemde ise petrol fiyatlarında yaşanan yükselmelere doğal gaz fiyatları aynı oranda tepki vermemektedir. Eş enerji baza getirilmiş haftalık ortalama fiyatlar incelendiğinde, 2009 yılında petrol fiyatlarının doğal gaza kıyasla 5 kata varan oranda yüksek olabildiği görülmektedir. Mayıs 1996 – Ocak 2010 döneminde olduğu gibi, Mayıs 1996 – Ocak 2003 döneminde de iki zaman serisinin eşbütünleşik olduğu, ancak Ocak 2003 – Ocak 2010 döneminde petrol ve doğal gaz fiyatları arasında bir eşbütünleşme olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada ayrıca, konu ile ilgili önceki yıllarda yapılan çalışmalardan farklı olarak, petrol fiyatlarının doğal gaz fiyatlarına etkisinin, petrol fiyatı ile ilişkisi de analiz edilmiştir. Türkiye doğal gaz piyasası için fırsatların ve tehditlerin, yaşanan bu global gelişmeler ışığında değerlendirilmesi, bu kapsamda yaşanan gelişmelerin yakından takip edilmesi büyük önem arz etmektedir. Uzun dönemli doğal gaz anlaşmalarının yerine kısa dönemli anlaşmalara yönelmek, anlık piyasaların ve finansal ticaretin oluşumunu sağlamak da ülkemiz için sunulan diğer belli başlı öneriler arasındadır.

Tezin tam metni:
https://drive.google.com/file/d/1ZZNQVwKjEYb0jD_Vc78cGW2e6QIbZ9Qm/view