EPPEN, August 2014

Doğalgaz Dağıtım Şirketlerinin Tarifelerinde 

Revizyon Düzenlemesi 

07 Ağustos 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5120-1 sayılı EPDK Kararına göre; “doğal gaz dağıtım şirketlerinin perakende satış tarifelerinin düzenlenmesinde esas alınan kademeler bazında tüketim miktarları tahmini kapsamında oluşması öngörülmüş toplam gelir ile kademe bazında gerçekleşen tüketim miktarları kapsamında oluşan toplam gelirin pozitif veya negatif yönde % 10 ve üzeri sapma göstermesi halinde, içinde bulunulan tarife uygulama döneminin kalan süresine ilişkin tüketim tahminlerinin gözden geçirilerek tarife revizyonu yapılmasına, bu revizyonun geçmiş döneme ilişkin düzeltme niteliğinde olmamasına ve belirlenen sapma yüzdesini aşmayan sapma oranları gerçekleştiğinde tarife revizyonu yapılmamasına karar verilmiştir.”

Düzenlemenin genel çerçevesi ve amacı nedir?

Tarife hesaplamalarında genel olarak iki farklı yöntemin kullanıldığını görmekteyiz;

- Performansa dayalı düzenleme (incentive regulation)

- Maliyet+ düzenlemesi (cost-plus regulation)

Türkiye elektrik ve doğalgaz mevzuatı performansa dayalı tarifenin uygulanmasını öngörmüştür.

Performansa dayalı yöntemde genel olarak kendi içerisinde ikiye ayrılıyor;

- Fiyat tavanı düzenlemesi (price cap regulation)

- Gelir tavanı düzenlemesi (revenue cap regulation)

Doğalgaz iletim, depolama ve elektrik tarifelerinde gelir tavanı düzenlemesi uygulanırken, gerekçesi hiç bir yerde yazmamasına rağmen doğalgaz dağıtım sektöründe fiyat tavanı düzenlemesinin uygulanması öngörülmüştür. Maalesef genelde Kanunlarımız dahil olmak üzere mevzuatımızın gerekçe bölümleri çok detaylı yazılmıyor. Kanun yazılırken doğalgaz dağıtım sektöründe bu uygulamanın seçilmiş olmasının gerekçesi de bir yerde yok. Benim şahsi düşünceme göre o yıllarda fiyat tavanının benimsenmesi, dağıtım şirketlerinin çalışmalarının teşvik edilmesi ve bu yolla tüketim artışının sağlanması amacıyla ortaya çıkmıştır. Hızlı bir şekilde bütün illere doğalgazı ulaştırmak ve tabii bu arada al ya da yükümlülüğünden kurtulmak ilk akla gelebilecek gerekçeler.

Öte yandan fiyat tavanı uygulaması, düzenlenen şirketler için çok önemli riskler veya fırsatları içerebilmekte. Bu uygulamada, dağıtım şirketinin yapmış olduğu yatırım giderleri belirlenen sürede (doğalgaz dağıtımında bu süre 22 yıl) amortismana tabi tutulur ve şirketin varlık tabanına Makul Getiri Oranı (bizdeki uygulamada WACC) uygulanır. Bu tutar işletme gideri öngörüsü ile toplanarak şirketin elde etmesi beklenen gelir seviyesi bulunur. Elde edilmesi gereken gelir seviyesi için 100 TL diyelim. Bunun yanı sıra tarife dönemi (doğalgaz dağıtım tarifelerinde 5 yıl) için bir tüketim öngörüsü yapılır. 20 m3 diyelim. Gelirin tüketime bölünmesiyle tarife hesaplanır. Tabi bu genel unsurların yanı sıra hesaplamalarda birçok detay da yer almakta.  Bu basit örnekte tarife 5 TL/m3 oluyor. Eğer şirket 20 m3 dağıtmak yerine 25 m3 dağıtırsa 125 TL gelir elde edecektir. 16 m3 dağıtırsa 80 TL gelir elde edecektir. Yani uygulama ödül ve risk barındırmaktadır. Fiyat tavanı düzenlemesinde sadece çok aşırı artışlarda ya da düşüşlerde tarife dönemi içerisinde tarife revizyonu öngörülür. Geçmişte elde edilen fazla ya da eksik gelire dokunulmazken hemen yeni bir tarife yapılır.

Özetle doğalgaz dağıtım şirketleri için fiyat tavanı uygulanarak tüketim artışı yönünde çalışmaları teşvik edilmiştir.

Gelir tavanı düzenlemesinde ise fazla ya da eksik elde edilen gelirler bir sonraki tarife döneminde düzeltmeye tabi tutulur. Yukarıdaki örnekte  25 m3 dağıtırsa, bir sonraki dönemde 25 TL fazla getirisi geri alınır. 16 m3 dağıtırsa bir sonraki dönemde şirkete 20 TL ilave gelir verilir.

Bu kadar teknik açıklamadan sonra son uygulamaya bakarsak, fiyat tavanı yönteminin revizyon uygulamasının netleştirildiğini görüyoruz. Yani bir dağıtım şirketinin herhangi bir tüketim kademesine yönelik olarak 20 m3 tüketim öngörüsü varsa ve o kademede yer alan müşteriler 18 m3 den az ya da 22 m3 den fazla tüketirlerse bu 2 m3 eksik veya fazla tüketimden kaynaklanan gelir farklılığını şirket üstlenecek ya da kazanacaktır. Ancak uygulama ile şirketin daha fazla risk ya da ödül almasının önüne geçilmiş olup yeni rakamlarla tarifenin revize edilmesi düzenlenmiştir.

http://www.eppen.org/index.php?sayfa=Yorumlar&link=&makale=129